Fistül Ameliyatları
Fistül nedir?
Fistül hemodiyaliz için en sık kullanılan ve tercih edilen damaryolu seçeneğidir. Bu operasyon sonrası, olgunlaşma süresinde ( 1-3 ay) toplardamardaki akım hızlanır ve damar duvarı kalınlaşarak iğne uygulanmasına uygun hale gelir. Olgunlaşan damara 2 iğne takılarak hemodiyaliz işlemi başlatılır.
Fistülün avantajları nelerdir?
-
Cerrah tarafından oluşturulması kolaydır.
-
Uzun ömürlüdür. Fistüller ortalama 5 yıl kullanılabilir. Literatürde 35 yıl kadar kullanılan fistüller mevcuttur.
-
Riskleri düşük ve kabul edilebilir düzeydedir. Enfeksiyon ve elde dolaşım bozukluğu gelişme riski düşüktür.
-
Hasta konforu ve yaşam kalitesi yüksektir.
-
Hemşirenin kullanımı kolaydır.
-
Ekonomik maliyeti yüksektir.
Fistül ameliyatı nasıl yapılır?
El bileği veya dirsekte yapılan bir cerrahi operasyonla, atardamar ile yüzeyel toplardamar arasında bir bağlantı (kısa devre) oluşturulur. Ameliyat süresi 30-90 dakika arasında değişebilmektir.
Hasta, operasyon sonrası serviste, kolu kalp seviyesinde olacak şekilde yatırılır. Serviste fistülün çalışması, kanama varlığı ve el dolaşımı yaklaşık 4 saat izlenir. Bazı hastalar 1 gece yatırılır. İzlem sonrası hasta gerekli bilgiler verilerek taburcu edilir.
Hastaya ertesi gün hafif el eksersizlerine başlaması ve 2-3 gün sonra ise lastik top ile el eksersizlerine devam etmesi önerilir. Operasyon bölgesi 10 gün boyunca gün aşırı pansuman yapılır. Operasyondan 15-20 gün sonra dikişler alınır.
Fistül ameliyatında ağrı duyacak mıyım?
Merkezimizde fistül ameliyatlarında ağrı duymanızı engellemek için anestezi ekibinin desteği ile ameliyatlar gerçekleştirilmektedir. Basit ameliyatlar çoğunlukla lokal anestezi ile ağrısız olarak gerçekleştirilebilir. Anestezi ekibi sizi ameliyat boyunca hayati bulgularınızı (Tansiyon, kalp hızı, oksijen düzeyi) ve ağrı düzeyinizi takip eder. Ağrı hissetmeniz durumunda damardan narkotik ağrı kesiciler ve uyutucu ilaçlar vererek ağrısız bir süreç geçirmenizi sağlanır. Buna rağmen hala ağrılı bir durum varsa genel anestezi verilerek ameliyat gerçekleştirilir. Çocuklarda ve uyumsuz hastalarda ameliyatlar genel anestezi altında gerçekleştirilmektedir.
Fistül ameliyatının başarı oranı nedir?
Fistül ameliyatının başarı oranı %50-95 arasında değişebilmektedir. Fistül ameliyatının başarısızlığı veya yeterli akım oluşmaması halinde tekrarlayan girişimler gerekebilir.
Fistül ameliyatında başarıyı etkileyen faktörler nelerdir?
1) Atardamarın kalitesi: Atardamar kireçsiz ve yeterli kan akımını sağlayabilecek derecede genişlemeye uygun esnek yapıda olmalıdır. Şeker hastalarında, ileri derecede yaşlı ve damarlarında kireçlenme öyküsü bulunanlarda bu sebeple başarı şansı daha azdır.
2) Toplardamarın kalitesi: Ameliyat için uygun genişlikte toplardamar bulunması gerekir. Ayrıca toplardamar sisteminde tıkanma olmamalıdır. Şeker hastalarında ve bayanlarda bu damar yapısı daha az gelişmiş olabilir. Ayrıca fistül planlanan koldan gereksiz enjeksiyon ve katater uygulamaları damar yapısını bozarak fistül kalitesini ve başarısını etkiler. Böbrek yetmezliği tanısıyla izlenen ve hemodiyaliz hastalarında her iki kol damarları korunmalıdır. Mümkün olduğunca kan almak ve ilaç-sıvı vermek için el sırtındaki veya ayaktaki damarlar tercih edilmelidir.
3) Tansiyon değeriniz: Fistülün ideal düzeyde çalışması için tansiyonunuzun belli değerlerin üstünde olması gerekir. Düşük tansiyonlu hastalarda tansiyonu yükseltmek için damardan sıvı verilebilir.
4) Cerrahi teknik ve tecrübe: Bu ameliyat bu konuda deneyimli ve ameliyatın yaratabileceği sorunları giderebilecek damar cerrahisi eğitimi almış kişiler tarafından yapılmalıdır. Hastada el bileğinde yapılan başarılı operasyonlar yıllarca ve rahat bir şekilde kullanım sağlar. Hastanın en fazla 4-6 kez fistül denemesine şansı vardır. Bu şansın en uygun şekilde kullanılması çok önemlidir. Hasta fistül şanslarını kaybettikten sonra çok zor ve riskli operasyonlara ihtiyaç duyar.